Köpek ırkları, onlara biçtiğimiz roller kapsamında uyguladığımız bilinçli seleksiyon çalışmaları sonucunda ortaya çıkmışlardır. Doğa bu konuda insanoğluna ve köpeklere büyük yardım sağlamış, köpeklere görevlerini daha rahat yerine getirebilmeleri için farklı bedensel özellikler ve davranış kalıpları hediye etmiştir. Bu özellikler görev sırasında köpeklere büyük avantajlar sağlasa da, şehir hayatıyla birlikte insanoğlu için bir takım sıkıntılar ortaya çıkartmaya başlamışlardır. Biz her ne kadar bunların birçoğunu davranış sorunları olarak nitelendirsek de, aslında köpekler tamamen varlık sebeplerine göre hareket etmektedirler. Bu anlamda köpek ırklarının davranış kalıplarını bilerek, buna göre bilinçli seçim yapmak köpeğimiz ile mutlu ya da mutsuz birlikteliğimizin en önemli belirleyicisi olacaktır.
Çoban köpekleri bugün en popüler köpek ırklarının içerisinde bulunduğu büyük bir köpek ırk grubudur. Bu görevi yürüten köpek ırkları görevin doğası gereği sürü güdüm köpekleri ve sürü koruma köpekleri olarak ikiye ayrılırlar. Irkların sınıflandırılmasında sürü koruma köpekleri “iş köpekleri” sınıfında, sürü güdüm köpekleri ise “herding dog” sınıfında yer alırlar. Ben bu gün “herding” sınıfında bulunan ve görev uygulama tarzları sebebiyle “topukçu” olarak nitelendirilen köpek ırklarının davranışlarından bahsedeceğim.
Öncelikle köpeklerin hangi güdüler ile sürü gütme görevini yerine getirdiklerini anmak çok doğru olur. Köpekler sürüleri avlanma güdüsüyle yönetirler. Burada güdülecek sürü tamamen avdır. Köpekler tıpkı kurt ataları gibi sürüleri kovalar, ve bir çember içine alırlar. Bunu yaparken de onların yetişebildikleri yerlerine küçük ısırıklar atarlar. Köpekler tarafından sürü çember içine alınır fakat kurtların uyguladığı son adıma geçilmez. Görev; sürüyü kovlamak ve bir çember içine almak ve o çemberde tutmak ile kısıtlı kalır.
Böylesine önemli bir güdü ile hareket eden bu ırklar, görevlerinde son derece başarılıdırlar. Kendi boylarına yakın olan koyun gibi hayvan sürülerini güderken ısırıklarını pek kullanmayan köpekler, hayvanlar büyüdükçe ısırıklara başvurmaya başlarlar. Çünkü burada ısırıklar avı korkutarak kaçırmak için önemli bir silahtır. Koyunlar zaten ısırığa ihtiyaç duymadan kaçarlar.
Bu güdülere sahip köpek ırkları, şehir hayatında da aynı güdüleri tatmin etme ihtiyacı içerisine girebilirler. Özellikle evin çocukları bu köpekler tarafından güdülmesine ihtiyaç olan bir “sürü” olarak görülebilir. İşte bu noktada özellikle ayak, bilek ve baldır ısırıkları önemli bir problem haline gelir ve çoğu zaman bir davranış bozukluğu olarak nitelendirilirler. Halbuki bu durum tamamen ırka özgü bir davranış kalıbıdır. Bu yüzdendir ki bu ırklar özellikle küçük çocukları olan aileler için uygun ırklar değillerdir. Evet ufak topuk ısırıkları çocuklara bedensel olarak büyük zararlar vermese de, çocuk da köpeklere karşı bir travma oluşmasına sebep olabilmektedir. Özellikle bu köpeklerin yavruluk ve gençlik çağlarında yaşanan yönetimsel ısırık davranışı, bazen yetişkin bireylere de yönelmekle birlikte; aile içerisinde hiyerarşik düzenin oturmaya başlaması ve doğru eğitim metotlarıyla son bulabilmektedir.
Peki hangi ırklar bu davranışa meyillidir?
Avustralian Cattle Dog, Australian Shepherd Dog, Australian Kelpie Dog, Border Collie, Corgi gibi ırklar bu anlamda ön planda olsa da popüler Belgian Malinois de dahil “Herdin Grup” da bulunan tüm köpekler bu davranışı sergileyebilirler.
Yazan : Önder Alper
