Yeni bilimsel araştırma, köpek burnunun yalnızca kokuları bizimkinden 100 milyon kat daha hassas algılamakla kalmadığını, doğada sıcak kanlı avların vücut sıcaklığının saptanmasında kullanıldığı düşünülen zayıf termal ışınımı hissedebildiğini ortaya koydu.
Yeni keşfedilen duyu; görme, duyma ve koku gibi diğer duyularla birlikte kurtların da dahil olduğu köpek benzeri türlerin nasıl avlandığını anlamaya yardımcı olabilir.
Colarado Üniversitesi’nden köpek türlerinde koklama üzerine uzmanlaşan ve çalışmada yer almayan emekli etoloji profesörü Marc Bekoff, yeni araştırmayı şöyle yorumluyor:
Bu etkileyici bir keşif. (…) Köpeklerin yüksek seviyede evrimleşmiş soğuk burunlarındaki algı dünyasına yeni bir pencere açıyor.
Zayıf ısısal ışımayı algılama yeteneği olduğu bilinen hayvanların sayısı çok az ve hepsi de bu duyuyu avlarını yakalamak için kullanıyor: Siyah ateş böcekleri, belirli yılanlar ve şimdiye bir de memeli tür olarak vampir yarasalar.
Çoğu memeli türünün “rhinarium” ismi verilen burun deliklerinin dış kısımları kuru ve pürüzsüzken köpeklerde bu bölge ıslak, çevre sıcaklığından daha soğuk ve sinir hücreleri açısından da zengin. Bu özelliklerin hepsi burnun sadece koku değil ısıyı da tespit etme ihtimalini ortaya koyuyor.
Lund ve Eötvös Loránd üniversitelerinden araştırmacılar, bu fikri sınamak için 3 evcil köpeği farklı sıcaklıktaki iki nesne arasında tercih yapmaları için eğitti. Eşit mesafede konumlandırılan nesnelerden biri ortamla aynı sıcaklıkta, diğeriyse biraz daha sıcaktı (31°C).
Bilim insanlarının yalnızca yüzeylerine dokunarak ayırt edebildikleri bu cisimleri, ne araştırmacıların ne de köpeklerin görüntüsüne veya kokusuna göre ayırt etmesi mümkün değildi. Eğitimlerin ardından köpeklerin yeteneklerinin sınandığı deneylerde her seferinde düşük ısısal ışınım yayan nesneleri başarıyla saptayabildikleri görüldü.
Hakemli bilim dergisi Scientific Reports’da yayımlanan makaleye göre araştırmacılar, bu ilk deneyin ardından durumun iç yüzünü kavramak için farklı “ırklardan” 13 evcil köpeğin seçim yaparken beyinlerindeki kan akışının nerelerde yoğunlaştığı yani hangi bölgelerin daha etkin olduğunu inceledi. Sonuçlara göre köpeklerin beynindeki burundan gelen sinyalleri algılayan bölgenin sıcak nesneye bakarken daha aktif olduğu görüldü. Araştırmacılar bu bölgenin sol beyinde kalan kısmında söz konusu duyuyla ilgili bir bölge olduğunu ortaya koydu.
Bilim insanları bu deneylerin köpeklerin de vampir yarasalar gibi zayıf sıcak noktaları tespit edebildiği ve beyinlerinde de bu kızılötesi ışınım algısıyla ilgili bir bölüm bulunduğunu gösterdiğini ifade ediyor.
Araştırmacılar köpeklerin bu yeteneğinin kurtlardan miras kaldığını düşünüyor. Kurtlar bu yeteneği av sırasında sıcak avları tespit etmek için kullanmış ve kullanıyor olabilir.
ScienceMag'in aktardığına göre köpeklerin koku duyusu üzerine çalışan, Pennsylvania Eyalet Üniversitesi’nden Gary Settles şunları söyledi:
Bu çalışma, köpeklerin burun ve beyinlerini geniş bir yelpazede sinyalleri işlemek üzere gelişmiş bir platform olarak kullandığını söyleyen diğer araştırmalarla uyumlu.
Ancak Settles’a göre “köpeklerin rhinariumunu sıcak ve soğuk nesneleri belirli bir mesafeden ayırt edebiliyor. Bu da söz konusu ısısal saptama yetilerini uzun mesafede avlanmakta kullanamayacakları anlamına gelebilir. Settles bunu anlamak için ileri araştırmalar gerektiğini söylüyor.
AAA ScienceMag
Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız
https://www.independentturkish.com/node/139816/bilim/k%C3%B6pek-burnunun-yeni-bir-i%C5%9Flevi-ortaya-%C3%A7%C4%B1kt%C4%B1
