İlker Ünlü@ 03 Ekim 2020
Yavru köpeklerde tuvalet eğitimi huzur içinde onlarla yaşamamızı kolaylaştıracak en temel beklentilerimizden birini amaçlar: temizlik ve hijyen. Kimse köpeğinin düzenli olarak yemek masasının ya da koltuğun arkasına tuvaletini yapmasına uzun süre katlanamaz. Bu nedenle bu eğitimin yavru eve gelir gelmez başlaması gerekir.
Eğer köpeğinizi ne yaptığını bilen bir yetiştiriciden aldıysanız yavrunun daha ilk 2 ayında tuvalet ihtiyacını yuva dışında düzenli olarak bir noktaya yapması konusundaki doğal eğilimini iyi yönlendirerek size şekilendirmesi kolay bir kil hamuru verecektir. Gene de tecrübesiz bir yavru sahibi kolaylıkla köpeğin bu doğal güdüsünün kafasını karıştırabilir.
Öncelikle köpekler doğal olarak yattıkları yeri temiz tutma eğilimindedirler; ancak annesinin yanındayken yattıkları yerin sınırları ile insan ailesine transfer olduklarında onlara sağlanan yuvanın sınırları kafa karıştıracak kadar farklıdır. Yavru eve ilk geldiğinde yapılan en sık hata tüm evin odalarının kapılarını açık tutup her yere girip çıkmasına izin vermektir. Köpek bir odaya tuvaletini yapmamayı kolaylıkla öğrenebilse de içgüdüsel olarak yan odada masanın altına tuvaletini yapmakta sakınca görmeyecektir. Bu nedenle yavru köpeğinize sağlayacağınız özgürlük, çişini tutma becerisini kazandıkça genişlemelidir. Daha önce değil.
Eğer evinizde ev içi kafesiyle eğitim yapıyorsanız bu işinizi bir nebze daha kolaylaştıracaktır. Bu kafesler yavrular büyürken gözünüz üzerinde olmadığında sadece tuvalet kazalarını değil etrafı kemirmekten çöp karıştırmaya kadar pek çok istenmeyen davranışın öğrenilmesini ve daha sonra da kötü huya dönüşmesinin önüne geçebilir.
Eğer yavru köpeğinizin bağırsak hareketlerini kontrol etmek istiyorsanız onun ne sıklıkta ve
ne zaman tuvalet ihtiyacını görme eğiliminde olduğunu anlamamız gerekiyor.
· Yavrular uykudan kalktıktan hemen sonra ,
· Yemek yedikten kısa bir süre sonra ve
· Oyun sırası ya da sonrasına tuvalete çıkacaktır.
Bu süreci iyi gözlem altına almanız ve köpeğinizin tuvalet öncesi beden dilini öğrenmeniz başarıya bir adım daha yaklaşmanızı sağlayacaktır. Yavru yeri koklamaya başlayıp daireler çizmeye başladığında yaptı yapacak demektir.
Arından tüm yapmanız gereken yavrunuzu belirli bir zaman çizelgesine dayalı programa tabi tutarak tuvaleti istediğiniz yere yapmaya yönlendirip her seferinde orada ödüllendirmenizdir.
Yavruyu eve getirdiniz diyelim. Öncelikle ilk başlarda sadece nerede gezinebileceğinin kararını vermeniz gerekiyor. Zemini kolay temizlenen bir yer olmasında ne kadar fayda olduğunu söylememize gerek yok sanırım. Çünkü kazalar olacaktır. Bu nedenle halı kaplı bir yerden çok temizlenmesi ve kokunun kolayklıkla etkisizleştirilebileceği bir alan ideal olacaktır.
Burada en önemli nokta köpeğin mümkün olduğunca evde bir yerlere ciş kaçırmasının önüne geçmenizdir. Bu nedenle ne zaman tuvalete çıkacağını kestirmeniz ve o anda yavruyu tuvaletini yapmasını istediğiniz alana götürerek orada yapar yapmaz ödüllendirmeniz eğitimin genel çerçevesini oluşturur.
Eğer ev içi kafesle eğitim yapıyorsanız köpeğiniz kafesten çıkarır çıkarmaz ilk iş muhakak tuvalete çıkarmak olmalıdır. İlk başlarda gece bir kaç saat arayla kalkıp tuvaletini yaptırıp yerine yatırmanız gerekebilir. Köpeğin yaşına ve ırkına göre çişini tutma becerisi arttıkça geceleri bunu daha uzun aralıklarla yaparak daha uzun uyuyabilmeye başlayabilirsiniz. Ancak yavru henüz idrar kesesinin kontrolüne sahip olacak kaslardan yoksunken ondan çok erken çok fazla şey beklenmemelidir.
Bullterrier gibi doğal olarak kaslı ırklarda bu çok daha erken gerçekleşebilirken özellikle de kucak köpeklerinde bu süre çok daha fazla zaman alabilir. Hatta bazı kucak köpeği ırkları erişkin olduklarında bile ev içinde güvenilir tuvalet alışkanlığına sahip olmamakla tanınırlar. Biz burada eninde sonunda eve tuvaletini yapmamayı öğrenecek köpeklerin %98’sinden bahsediyoruz.
Tuvalet eğitimi sırasında en sık yapılan hata köpek eve her kaçırdığında bundan dolayı burnu çişinin içine sürtülürken kıçına kıçına vurulması dahil çeşitli şekillerde zalimce cezalandırılmalarıdır.
Burada uygulanacak en iyi yöntem aslında şudur: köpeğinizi halıya işerken yakaladığınızda bir gazete alın; onu iyice katlayıp bir sopa haline getirin ve kendi kafanıza kafanıza vurarak şunu tekrarlayın: ‘bir daha yavrumun hata yapmasına fırsat vermeyeceğim.’
Köpeğinizin ne zaman tuvalet yapacağı fizyoliojik olarak belliyken bunu iyi gözleyememek ve sırf bundan dolayı henüz birkaç aylık bir yavruyu cezalandırmak eğitim değildir. Köpek eğitimi aynen çocuk eğitimi gibidir: ‘’Başarı, köpeğin suanki davranışının hangi davranışa, daha sonra da hangi alışkanlığa evrileceğini ön görmekte yatar.
Bunun mantığını anladığınızda tüm yapmanız gereken aynı 1.5-2 yaşındaki bir çocuğa sahip olmak gibi her davranışını dikkatle izleyip başını belaya sokmasını engellemektir.
Siz koltukta yayılırken yavrunun mutfağa tek başına gitmesine izin veriyorsanız çöpü karıştırmayı öğrendiği için ona kızamazsınız. Sabah 4’de uyandınız ve köpeğiniz mızırdanmaya başladı. ‘Dur önce ben bi tuvalete gideyim,’ diyorsanız yavrunuzu hata yapmaya itiyorsunuz demektir. Önce onun küçük bedeninin ihtiyaçları görülmelidir.
Sık yapılan bir başka hata da yavruyu dışarı çıkarırken tasmasını takıp üç kat merdiven indiriken yolda salmasına neden olmaktır. Yavru hazır olana kadar kucağınıza alıp yapacağı yere taşımanız ve hemen orada ödüllendirmeniz doğru olandır.
Her ev kendi düzenine sahip olduğu için tam bir reçete yazmak kolay değil. Kimi mutfağa gazete kağıdı serip düzenli bir yere tuvaletini yaptıkça o gazeteleri üst üste koyarak belirli bir köşeye yönlendirir. Sonuçta tek bir gazeteye isabet ettirmeye başladığında, onu bahçeye, balkona ya da aşıları bittince sokağa taşıyabilir. Sıklıkla ev içinde gazeteye tuvaletini yapmaya alışmış yavrular ilk sokağa çıktıklarında sokağa yapmayıp eve gelene kadar çiş ve kakalarını tutabilirler. Bu anlaşılır bir şeydir. Yapılması gereken daha uzun süre dışarıda tutup yapmak zorunda kaldığında orada ödüllendirmektir.
Toplamak gerekirse;
· Köpeğinizin tuvalet ihtiyacını ne zaman ve ne sıklıkta görebileceğinin öngörüsüne sahip olun;
· Dikkatsiz davranıp yavrunun eve kaçırmasına fırsat vermeyin (kaçırırsa cezalandırmak yerine burayı kokuyu nörtralize eden bir temizleyiciyle silin ve bir dahaki sefere gözünüzü dört açın) ve
· Ne kadar sıklıkta gerekiyorsa (ilk başlarda bir kaç saatte bir de olsa) hedeflediğiniz yere götürün ve tuvaletini yapar yapmaz ödüllendirin.
Pek çok yavru sırf ödül maması almak için zırt pırt oraya gidip birer damla işemeyi kolaylıkla öğrenecektir. Size düşen içeri kaçırıp yavrunun eğitimini bulandırmamanızdır.
